Περί ελευθερίας του λόγου, ο λόγος

Στην Αμερική, αλλά και στα μέρη μας, η ελευθερία του λόγου αποτελεί βασικό για τη δημοκρατία δικαίωμα. Χαριτολογώντας, η Νικόλ Φερράρο, συντάκτρια του Ίντερνετ Ρεβολούσιον, περιγράφει αυτό το διακαίωμα, σε άρθρο της στις 9/2/09, ως την «ελευθερία να πει κανείς οτιδήποτε επιθυμεί εκτός από το να φωνάξει «φωτιά» σε ένα κατάμεστο θέατρο όταν αυτό δεν καίγεται»

Η ανάγκη αναγνώρισης αυτού του δικαιώματος μεγενθύνεται μέσα από τη χρήση του διαδικτύου, όπου οι άνθρωποι γίνονται ιδιαίτερα ομιλιτικοί και γνώστες της ικανότητάς τους να λένε αυτό που νιώθουν.

Φυσικά, όλοι γνωρίζουμε πως υπάρχουν περιορισμοί αυτού του δικαιώματος. Και ένας τέτοιος περιορισμός είναι αυτός που αφορά στο “cyber-bullying” ένας σχετικά απροσδιόριστος αγγλικός όρος, ο οποίος ρίχνει ενίοτε κάποιους σε μπελάδες.

Μια πρόσφατη ιστορία που περιγράφεται στους The New York Times φέρει μια έφηβο από το Μαϊάμι, την Καθρίν Έβανς, η οποία απεβλήθει διά παντός από το γυμνάσιο στο οποίο φοιτούσε διότι ξεκίνησε μια ομάδα συζήτησης στο Facebook με σκοπό να ντροπιάσει την καθηγήτρια με την οποία είχε διαφορές.  Η Έβανς κάλεσε τους νυν και πρώην μαθητές της εν λόγω καθηγήτριας να εισέλθουν στην ομάδα συζήτησης και να αρχίσουν να κατηγορούν την καθηγήτριά τους. «Προς τους επίλεκτους μαθητές που είχαν τη δυσάρεστη εμπερία να διδάσκονται από την Κα. Σάρα Φελψ, ή απλά να γνωρίζουν αυτή και τις τρελλές συνήθειές της: Εδώ είναι ο χώρος στον οποίο μπορείτε να εκφράσετε τα αισθήματά μίσους προς αυτήν»! Αυτό τον τίτλο έδωσε η Έβανς στην ομάδα συζήτησής της.

Όπως αναμενόταν, η Έβανς αποβλήθηκε από το σχολείο για «cyberbullying” και στην προσπάθειά της να άρει την απόφαση της διεύθυνσης του σχολείου από το φάκελό της ώστε να μπορέσει να συνεχίσει σε σπουδές στο Πανεπιστήμιο, κινεί τώρα αγωγή του διευθυντή του σχολείου γιατί την απέβαλε, ως προσπάθεια φίμωσής της και στέρησης της ελευθερίας του λόγου, κατά το δικηγόρο της. Ναι. Διότι είναι ενδεικτικό πως μπορείς να αφαιρέσεις το λεκέ μιας αποβολής ρίχνοντας στάχτη στα μάτια του κόσμου με, αλλά και εκβιάζωντας τη διεύθυνση του σχολείου για, τη χρήση πρωτοσέλιδων τίτλων που μπορεί να προκαλέσει μια δικαστική αγωγή.

Για του μαθητές, δεν είναι μόνο το Facebook ο χώρος εκείνος που χρησιμοποιούν για να καίνει τους καθηγητές τους. Θυμάται η συντάκτρια του άρθρου πως, όταν ήταν ακόμη στο γυμνάσιο και στο κολλέγιο, (που δεν πρέπει να έχει περάσει πολύς καιρός , αν κρίνω από τη φωτογραφία της ) συνήθιζαν οι μαθητές να επιλέγουν τους καθηγητές και τα μαθήματά τους βασισμένοι στους ιστοχώρους RateMyTeacher.com και RateMyProfessors.com, όπου μεγαλύτεροι μαθητές και φοιτητές αξιολογούσαν τους καθηγητές τους, κατάσσοντάς τους σε κατηγορίες. Ενώ αυτοί οι χώροι ήταν όντως χρήσιμοι για αρκετούς, συχνά μετατρέπονταν σε μεταδότες αποκρουστικών χαρακτηρισμών από ανεγκέφαλους. (Αναφέρει πως συχνά ερχόταν η ίδια αντιμέτωποι με συμμαθητές της προς προάσπιση των καθηγητών που θεωρούσε αξιόλογους και κάποιοι τους κακοχαρκτήριζαν άδικα).

Τον περασμένο μήνα, το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης απεφάνθη πως οι καθηγητές αποτελούν θύματα του «cyberbullying” των πιο πάνω ιστοχώρων καθώς επίσης και του Facebook και MySpace. Σύμφωνα πάλι με άρθρο των New York Times, δέχονται ομαδικές «επιθέσεις» από φοιτητές για ό,τιδήποτε: «από την υπερβολική ανάθεση εργασιών μέχρι το στυλ διδασκαλίας, μέχρι και τον τρόπο που πέφτει πάνω τους το τζην τους».

Αλλά από ποιο σημεί και μετά, το κεκτημένο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου καταντά “cyberbullying”;

Σύμφωνα με το WiredSafety.org, ένας όμιλος για τη διαδικτυακή ασφάλεια, εκπαίδευση και παροχέας βοήθειας, «το cyberbullying ορίζεται ως η περίπτωση εκείνη στην οποία ένα παιδί, προέφηβος ή έφηβος βασανίζεται, απειλείται, ενοχλείται, ταπεινώνεται, ή απλά έρχεται σε δύσκολη θέση ή άλλωσπώς γίνεται στόχος από άλλο παιδί, προέφηβο ή έφηβο μέσα από τη χρήση του διαδικτύου, διαδραστικών ή ψηφιακών τεχνολογιών, ή κινητών τηλεφώνων». Αυτός ο ορισμός δε φαίνεται να βρίσκει έδαφος στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Ένας άλλος χώρος, το CyberBullying.org, το ορίζει ως «τη χρήση των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας για τη στήριξη εσκεμμένης, επαναλαμβανόμενης και εχθρικής συμπεριφοράς από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων, που αποσκοπεί στην πρόκληση βλάβης σε άλλους.»

Δεν είναι ξεκάθαρο εάν η Έβανς είχε σκοπό να βλάψει την καθηγήτριά της μέσα από την ομάδα συζήτσης του Facebook που δημιούργησε. Αλλά όσον αφορά στο επιχείρημα περί ελευθερίας του λόγου, είναι σύνηθες να παραβλέπεται  αυτό το δικαίωμα στους ανήλικους («γιατί είμαι ο διευθυνντής/γονιός σου, και ξέρω καλύτερα, να γιατί»). Και ο σχεδιασμός ενός κακοπροαίρετου group στο Facebook, παρά το ότι παραμένει εν δυνάμει άκακο στον πραγματικό κόσμο, εντούτοις μπορεί να καταστεί ιδιαίτερα βλαβερό προς την υπόληψη κάποιου, ακόμα και να αποτελέσει την αιτία για να χάσει κανείς την ευκαρία να συνεχίσει τις σπουδές του σε ένα ευηπόλυπτο πανεπιστήμιο.